Svako društvo izloženo je riziku prevare u pogledu prikazivanja tačnosti podataka u svojim poslovnim knjigama i finansijskim izvještajima. Finansijski izvještaji kao nosioci računovodstvenih informacija imaju važnu ulogu u poslovnom odlučivanju.
Kao glavnu odgovornost računovođa i revizora možemo da izdvojimo PROFESIONALNU ETIKU, a to je da čine moralna djela, da budu iskreni, pošteni i dobri, da paze na svoj rad, jer u suprotnom to može da ima negativne posljedice po preduzeće pa čak i u pogledu same sudbine preduzeća, a sve zato što oni rade sa finansijskim podacima.
Jedan od najpoznatijih takvih slučajeva je propast preduzeća Enron, Američke energetske firme sa sjedištem u Houstonu, Texasu. Razlog nesretne sudbine preduzeća Enron bio je manipulacija finansijskim izvještajima i zavaravanjem akcionara, koji su nažalost izgubili cijelu svoju imovinu.
Etika igra veliku ulogu u poslovnom svijetu pa tako i u računovodstvu i reviziji.
Ključnu ulogu u održavanju kvaliteta samog rada imaju kodeksi profesionalne etike. Kada je riječ o računovođama najpoznatiji kodeks izdaje IFAC (International Federation of Accounting – Međunarodna Federacija Računovođa). Osnovana je davne 1977. godine i ima ulogu služenja javnom interesu te zapravo ojačati računovodstvenu profesiju tako što donosi standarde i pisana pravila ponašanja računovođa.
Osnovni etički principi koje svaki profesionalni računovođa i revizor mora da poštuje su: integritet ( da budu iskreni i pošteni), objektivnost (ne dopustiti da pristrasnost nadvlada profesionalne prosudbe), profesionalna osposobljenost i dužna pažnja (marljivo i pažljivo vršenje dužnosti) , povjerljivost (ne objavljivati trećim stranama bilo kakvu informaciju) i profesionalno ponašanje (rad u skladu sa zakonima).
Računovodstvo ima budućnost. Kada pogledamo spisak zanimanja na birou uglavnom nailazimo da računovođa sa licencom nema na birou. Dobar računovođa je stub jedne firme. Firma može da radi punom parom, ali bez pravih informacija o potraživanjima, obavezama, zalihama, osnovnim sredstvima i slično ne može da zna kuda plovi njezin brod. Često čujemo izjave kako je računovodstvo dosadna profesija, međutim postoje određeni periodi kada je ona dosta zahtjevnija, ali nikako dosadna. Činjenica je da svijet ne može bez računovođa.
Računovođe i revizori moraju da budu dobro upoznati sa finansijskim i računovodstvenim standardima te zakonima koji regulišu poslovanje. Njihov posao je vrlo složen i danas predstavlja mnogo više od “sabiranja i oduzimanja brojeva”. U današnje vrijeme sve veća pažnja pridaje se ulozi revizora u otkrivanju prevara u preduzeću. Cilj je smanjiti manipulacije, falsifikovanja, evidentiranja fiktivnih poslovnih događaja, pogrešne primjene računovodstvenih standarda u finansijskim izvještajima kako bi se očuvalo povjerenje investitora, kreditora i ostalih vanjskih korisnika. Greške mogu biti nenamjerne i namjerne (kriminalne radnje). Samim tim jedna od odgovornosti revizora jeste otkrivanje prevara u poslovnim knjigama. Revizori su ključni za održavanje transparentnog i zakonitog finansijskog poslovanja preduzeća i jedan od glavnih zadataka jeste da ocijene da li su finansijski izvještaji urađeni u skladu sa propisima, zakonima i računovodstvenim standardima i da li prikazuju fer i istinitu sliku finansijske situacije preduzeća.
Lice ovlašteno za zastupanje pravnog lica upisano u sudski registar u svojstvu direktora pravnog lica odgovorno je za istinito i fer prikazivanje finansijskog položaja i uspješnosti poslovanja pravnog lica.
U skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji sva privredna društva koja se bave pružanjem usluga revizije dužna su da se osiguraju od rizika odgovornosti za štetu koju mogu da prouzrokuju prilikom obavljanja profesionalne djelatnosti za koju su registrovana. Štete koje može da pretrpi društvo za reviziju su ogromne i mogu da naruše likvidnost samog društva. Postoje dvije vrste šteta i to prva grupa gdje minimalna suma pokrića po štetnom događaju koju privredno društvo za reviziju može da prouzrokuje kod banaka, lizing društava, investiocionih i penzionih fondova, osiguravajućih društava i velikih pravnih lica iznosi 500.000 KM i druga grupa u koju spadaju ostala pravna lica iznosi 100.000 KM po štetnom događaju.
Privredna društva za reviziju u smislu odgovornosti za štetu koju mogu da prouzrokuju obavljanjem profesionalne djelatnosti dužna su da zaključe polisu osiguranja na godišnjem nivou za svaku kalendarsku godinu. Ugovor o osiguranju mora da sadrži polisu osiguranja koja ne može limitirati broj mogućih štetnih događaja u odnosu na broj i strukturu angažmana koja će društvo za reviziju ugovoriti i obavljati u periodu poslovanja. Takva vrsta osiguranja podrazumijeva osiguranje od štete prouzrokovane trećim licima izraženim mišljenjem u izvještaju o reviziji usljed grešaka ili propusta u vršenju profesionalne djelatnosti revizora zbog povrede propisa koji regulišu obavljanje revizije i povrede standarda revizije, a na osnovu zaključenog Ugovora o vršenju revizije. Fotokopiju polise osiguranja potrebno je dostaviti Ministarstvu finansija do kraja januara tekuće godine za tu kalendarsku godinu.
Kada govorimo o računovodstveno-knjigovodstvenim poslovima računovođa/ knjigovođa nije dužan zakonski da se osigura od profesionalne odgovornosti za štetu koju može da nanese privrednom društvu kojem pruža računovodstveno-knjigovodstvene usluge.
Autor teksta: Milkica Šukalo
